เว็บไซต์ หนังสือ และแหล่งข้อมูลเกี่ยวกับกระบองเพชร

สำหรับผู้ที่ไม่เคยปลูกกระบองเพชรมาก่อน อาจจะสับสนอยู่บ้าง ว่าจะต้องดูแลเลี้ยงดูกระบองเพชรอย่างไร กระบองเพชรนี่ ถ้าปลูกด้วยดินแบบไม้ประดับทั่วไปและรดน้ำเช้าเย็นนี่ มีหวังกลับบ้านเก่าแน่นอนครับ นอกจากนี้กระบองเพชรก็ยังมีตั้งหลายสายพันธุ์ ซึ่งบางชนิดก็มีรูปร่างหน้าตาคล้ายกันมาก แต่ละชนิดก็มีทั้งชื่อเรียกทั่วไป และชื่อทางการ หรือชื่อวิทยาศาสตร์**  ดังนั้นการจะมองให้ออกว่าตัวไหนเป็นตัวไหน และต้นไหนมีชื่อว่าอะไร ต้องอาศัยประสบการณ์มากทีเดียว ดังนั้นวันนี้จะขอเล่าถึงแหล่งข้อมูลต่างๆที่ผมใช้หาข้อมูลเกี่ยวกับต้นกระบองเพชร ทั้งวิธีการดูแลเลี้ยงดู และการตรวจสอบสายพันธุ์ ซึ่งก็มีทั้งหนังสือและเว็บไซต์ครับ 

สำหรับหนังสือภาษาไทย ผมขอแนะนำ “แคคตัส ไม้ดอกไม้ประดับ” เรียบเรียงโดย คุณวชิรพงศ์ หวลบุตตาครับ เป็นหนังสือปกแข็ง กระดาษมัน พิมพ์สีทั้งเล่ม มีบอกเกร็ดความรู้เกี่ยวกับกระบองเพชร วิธีการปลูกเลี้ยง สูตรดินปลูก โรค และการขยายพันธุ์อย่างคร่าวๆ แต่ที่เด็ดสุดคือภาพสีกระบองเพชรครับ ซึ่งมีสมบูรณ์พอสมควรเลยทีเดียว แค่เอาไว้เปิดดูรูปก็มีความสุขแล้วครับ แค่เล่มนี้เล่มเดียวก็ค่อนข้างครอบคลุมความรู้ที่จำเป็นต่อการปลูกเหล่ากระบองเพชรในเบื้องต้นแล้วครับ แต่ว่าผมซื้อมาเมื่อหลายปีมาแล้ว ไม่แน่ใจเหมือนกันว่ายังมีพิมพ์ขายหรือเปล่า

แหล่งข้อมูลภาษาไทยต่อไปที่ผมจะขอแนะนำคือเว็บไซต์ http://cactuslover.pantown.com/ ครับ อันนี้ผมต้องขอบอกว่าเป็นขุมข้อมูลเลยทีเดียว โดยเฉพาะในห้อง “สนทนาประสาคนรักcactus” และ “เก่า-สาระความรู้” และทีเด็ดที่สุดคือห้อง “ซื้อขายแลกเปลี่ยน” โดยในห้องนี้เราสามารถสั่งจองต้นไม้ออนไลน์ได้นะครับ บางครั้งก็จะมีผู้ปล่อยไม้ราคาถูก หรือไม้หายากด้วยครับ ผมเองเช็คห้องนี้อยู่เป็นประจำเลยล่ะ

เว็บไทยอีกเว็บที่อัดแน่นไปด้วยข้อมูลเกี่ยวกับกระบองเพชรก็คือ “http://www.cactusstation.pantown.com/”  โดยเฉพาะในห้อง “แบ่งปันเทคนิคน่ารู้” ห้อง “โรค-แมลง” และที่น่าสนใจมากคือวิธีการสร้างโรงเรือนราคาประหยัดจากวัสดุง่าย ๆ เช่น ท่อ PVC และพลาสติกกัน UV ซึ่งออกแบบโดยคุณไกด์ครับ โรงเรือนแรกที่ผมต่อเองก็ได้แนวคิดมาจากเวบนี้ครับ (ลงทุนไป 2000 บาทเท่านั้นเองด้วย) ขอบคุณคุณไกด์ที่เอาเทคนิคดีๆมาแบ่งปันด้วยครับผม

โรงเรือนยุคแรกของบ้านแสงอาทิตย์ครับ

น้องตาวกับบ้านแสงอาทิตย์

เว็บอื่น ๆ ของไทย ซึ่งไม่ค่อยเน้นเรื่องข้อมูล-เทคนิคการปลูกเลี้ยงเท่าไร แต่หนาแน่นไปด้วยรูปไม้สวย ๆ ก็คือ “http://www.mycacti.com/” และ “http://www.uncle-chorn.com/” ครับ เว็บหลังนี่คือ official site ของร้านกระบองเพชร “กระท่อมลุงจรณ์” อันโด่งดัง ต้นไม้แต่ละต้นคุณภาพ และความงามระดับโลกจริง ๆ ครับ ผมเข้าไปนั่งไล่ดูต้นไม้สวย ๆ ในแคตตาล็อกต่าง ๆ อยู่เรื่อย ๆ เก็บไว้เป็นแรงบันดาลใจครับ

สำหรับเว็บไซต์ที่ผมใช้เป็นหลักในการตรวจสอบสายพันธุ์ หรือ identify ชนิดต้นไม้ก็คือ "http://www.cactus-art.biz/" ครับ เว็บไซต์นี้ทำโปรไฟล์ต้นไม้แต่ละต้นไว้ได้ง่ายแก่การอ่านมากครับ รูปต้นไม้ก็สวยมากและชัดเจนสุด ๆ ที่ผมชอบมากก็คือเขามีการอธิบาย cultivation หรือวิธีการเลี้ยงดูต้นไม้แต่ละชนิดไว้ด้วย จากเว็บนี้เราจะพอรู้คร่าว ๆ ว่าต้นไม้ชนิดไหน ต้องการแสง น้ำ และความโปร่งของดินขนาดไหนครับ แต่น่าเสียดายนิดหนึ่งตรงที่ว่า สายพันธุ์ที่มีในเว็บนี้ยังไม่ครบสมบูรณ์ 

อีกเว็บหนึ่งที่ผมใช้ก็คือ “http://cactiguide.com/” ครับ เว็บนี้จำมีจำนวนสายพันธุ์ค่อนข้างสมบูรณ์กว่าเว็บแรก (แต่ก็ยังไม่ครบอยู่ดี) ข้อดีของเว็บนี้คือสามารถเซิร์ชชื่อไม่เป็นทางการ หรือชื่อเก่าของต้นไม้เพื่อตรวจสอบชื่อปัจจุบันของต้นไม้ได้ครับ และรูปส่วนมากในเว็บนี้จะเป็นรูปของต้นไม้จากถิ่นที่อยู่ตามธรรมชาติ ซึ่งการสังเกตที่อยู่ของต้นไม้ ก็จะทำให้คาดเดาลักษณะนิสัย ความต้องการ แสง น้ำ และอื่น ๆ ได้เช่นกัน ยกตัวอย่างเช่นต้นกระบองเพชรที่ชอบขึ้นอยู่ใต้ร่มไม้อื่น (เช่น Astrophytum caput-medusae) ก็จะมีความต้องการแดดน้อยกว่าแอสโตรอื่น ๆ ดังนั้นการเลี้ยงก็ควรจะต้องมีการพรางแสงบ้าง มิฉะนั้นต้นไม้อาจจะไหม้แดดได้ครับ หรือถ้าต้นกระบองเพชรขึ้นตามซอกผาหิน (เช่น Aztekium, Geohintonia) ก็ทำให้เดาได้ว่าไม้พวกนี้ต้องการดินที่มีสารอินทรีย์ไม่มาก และดินปลูกต้องโปร่งระบายน้ำได้ดีเป็นพิเศษ มิฉะนั้นไม้จะเน่าได้ง่ายครับ อ้อเกือบลืม สองเว็บไซต์นี้เป็นภาษาอังกฤษนะครับ 

ข้อมูลเหล่านี้น่าจะเพียงพอสำหรับการเริ่มต้นปลูกต้นกระบองเพชรนะครับ ขั้นต่อไปก็ขึ้นอยู่กับตัวเราแล้วว่าจะสามารถทำความเข้าใจและเรียนรู้นิสัยใจคอของต้นไม้ที่เรารักได้ดีแค่ไหน อย่างไรก็ตาม นี่เป็นเพียงส่วนหนึ่งของแหล่งข้อมูลนะครับ ยังมีหนังสือและ เว็บไซต์ดี ๆ อีกมาก ไว้วันไหนถ้ามีโอกาสจะเขียนเกี่ยวกับหนังสือและเว็บไซต์ของต่างประเทศเพิ่ม เพื่อน ๆ คนไหนที่มีแหล่งข้อมูลดี ๆ ก็อย่าลืมนำมาบอกต่อกันนะครับ ขอให้สนุกกับการหาข้อมูลครับผม

 **********************************************************************************************************************************

**ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific หรือ Botanical name) เป็นชื่อของต้นไม้แบบที่นักวิทยาศาสตร์ใช้กัน อาจจะคิดง่ายๆก็คือเหมือนกับเป็นชื่อจริงของต้นไม้นั่นละครับ ชื่อนี่จะถูกตั้งโดนคนที่ค้นพบต้นไม้ชนิดนั้นๆเป็นครั้งแรก ชื่อวิทยาศาสตร์ประกอบด้วยสองส่วนเช่น

Copiapoa cinerea

Copiapoa คือชื่อสกุล (Genus) ของต้นไม้ ส่วน cinerea คือชื่อต้นไม้ครับ สองส่วนรวมกันก็จะเป็นชื่อวิทยาศาสตร์ ก็คล้ายๆชื่อ-นามสกุลของคนเรานะครับ ตามหลักการ การเชียนชื่อวิทยาศาสตร์ที่ถูกต้องต้องเป็นตัวเอียง หรือไม่ก็ต้องขีดเส้นใต้นะครับ

เสน่ห์ของกระบองเพชร

ในสังคมปัจจุบันที่เร่งด่วนวุ่นวายและเคร่งเครียด มีผู้คนจำนวนไม่น้อยที่แสวงหาการพักผ่อน หรือก็คือความสงบจากชีวิตประจำวันของตัวเอง และสำหรับคนที่ชื่นชอบต้นไม้ ความสงบก็สามารถหาได้ไม่ยากนักจากเพื่อนสีเขียวใกล้ตัวนั่นเอง แต่ปัญหาหนึ่งที่เหล่าผู้ชื่นชอบต้นไม้มักจะพบกันก็คือ ต้นไม้บางชนิดต้องการการดูแลสูงเป็นพิเศษ ต้องรดน้ำเช้าเย็น ต้องใส่ปุ๋ยพรวนดิน กวาดใบไม้ เล็มกิ่ง ทำให้บางครั้งเป็นการเพิ่มภาระให้กับผู้ปลูกเลี้ยงมากเกินไป หรืออีกประการหนึ่งคือ ต้นไม้บางชนิตมีขนาดใหญ่ ต้องการพื้นที่มาก ทำให้ผู้ปลูกเลี้ยงไม่สามารถเลี้ยงต้นไม้ได้มากชนิดตามที่ใจต้องการ ต้องตัดใจจากต้นไม้บางชนิดเนื่องจากเนื้อที่ที่มีไม่เพียงพอ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ผู้ที่พักอยู่ในเมืองอันมีเนื้อที่จำกัด ผมก็เป็นคนรักต้นไม้คนหนึ่งที่ประสบปัญหาเหล่านี้ จนกระทั่งวันหนึ่งผมก็ได้พบต้นไม้กลุ่มหนึ่งซึ่งเป็นคำตอบของทุกอย่าง “กระบองเพชร”

กระบองเพชรเป็นต้นไม้ที่เติบโตอย่างช้าๆ และมีขนาดเล็กกระทัดรัด นอกจากนี้ต้นกระบองเพชรส่วนใหญ่เป็นพืชที่มีการปรับตัวเพื่อให้เข้ากับภูมิประเทศแบบทะเลทราย ทำให้มีความต้องการน้ำต่ำ ส่วนมากต้องการการรดน้ำเพียงแค่อาทิตย์ละ 1-2ครั้งเท่านั้น นี่ทำให้ไม้กลุ่มนี้ตอบคำถามของผู้ที่รักการปลูกต้นไม้ที่มีพื้นที่และเวลาจำกัด นอกจากนี้ต้นกระบองเพชรยังมีรูปลักษณ์ที่หลากหลายแปลกตา เนื่องจากสายพันธุ์ที่แตกต่างกันร่วม 100 สายพันธุ์ 

กระบองเพชรกลุ่ม Mammillaria มีความโดดเด่นเนื่องจากลักษณะเนินหนามเรียงต้วถี่เป็นระเบียบ และเมื่อเติบโตถึงระยะหนึ่งมักจะแตกพุ่มเป็นกอสวยงาม ภาพตัวอย่างคือ Mammillaria huitzilopochtli

สำหรับผู้ที่ชื่นชอบไม้ที่มีหนามหนาดุ แข็งแรง กระบองเพชรกลุ่ม Ferocactus คงจะเป็นหนึ่งในกลุ่มที่ต้องมีไว้ในครอบครอง ภาพตัวอย่างคือ Ferocactus latispinus (yellow spine)

กระบองเพชรกลุ่มหนึ่งที่ได้รับความนิยมมากสูงสุดกลุ่มหนึ่งมาตลอด โดดเด่นด้วยลักษณะทรงต้นที่เล็กกระทัดรัด ปราศจากหนาม แต่มีลวยลายและประจุดสีขาวที่โดนเด่นน่าสนใจก็คือกลุ่ม Astrophytum ภาพตัวอย่างคือ Astrophytum asterias "Super Kabuto" arrow form

การปลูกเลี้ยงกระบองเพชรแม้จะง่ายเมื่อเทียบกับไม้อื่นๆบางชนิดดังที่กล่าวไปแล้ว แต่การจะเลี้ยงกระบองเพชรให้งามสมบูรณ์ได้นั้นเป็นเรื่องที่ท้าทายและพิถีพิถันมาก เนื่องจากกระบองเพชรแต่ละสายพันธุ์มีถิ่นกำเนิดและความต้องการแสง น้ำ ธาตุอาหารที่แตกต่างกัน การปลูกเลี้ยงกระบองเพชรจึงทั้งง่ายและท้าทายในคราวเดียวกัน กระบองเพชรเมื่อได้รับการบำรุงเลี้ยงดูจนสมบูรณ์เต็มที่จะให้รางวัลตอบแทน ผู้ปลูกเลี้ยง ซึ่งนั่นคือดอกที่สวยงามตรึงตาตรึงใจ

กระบองเพชรกลุ่ม Astrophytum มีดอกสีเหลืองขนาดใหญ่สวยงาม ซึ่งส่วนมากมักจะบานอยู่เพียงแค่วันเดียวเท่านั้น ต้นในภาพตัวอย่างคือ Astrophytum asterias forma  nudum

ดอกของกระบองเพชรกลุ่ม Mammillaria มีขนาดเล็กน่ารัก และสีสันสวยงาม ต้นในภาพตัวอย่างคือ Mammillaria hernandezii

ดอกกระบองเพชรกลุ่ม Lobivia มีสีสันหลากหลายมาก ทั้งสีเหลือง ส้ม แดง ชมพู ม่วง ทั้งเข้มและอ่อนแตกต่างกันไป สามารถออกดอกง่ายและออกได้บ่อยตลอดทั้งปี ทำให้เป็นกระบองเพชรอีกกลุ่มหนึ่งที่มีผู้นิยมเลี้ยงกันมาก และมีการผสมคัดเลือกสายพันธุ์สีดอกจนเกิดลูกผสม (hybrid) มากมาย ซึ่งล้วนให้ดอกที่มีสีสันสวยงามเป็นอย่างยิ่ง