ปลูกต้นไม้กันเถอะ ตอนที่1: วัสดุรองก้นกระถาง

เอาละครับ วันนี้เต้จะขอรับหน้าที่เป็นคนเล่าเรื่องนะครับ เพราะว่าดูน้องตาวท่าทางจะยุ่งกับการปลูกต้นไม้อยู่ อาทิตย์ที่แล้วน้องตาวล้างรากต้นไม้ไว้หลายต้นเลย และเรายังมีสั่งซื้อต้นไม้เข้ามาเพิ่มด้วย สรุปแล้วขณะนี้มีต้นไม้ที่เข้าคิวรอปลูกอยู่เยอะพอสมควรเลยละครับ

ขั้นตอนแรกก็คือการเตรียมต้นไม้ การตัดแต่งราก และการล้างราก ซึ่งได้เล่าไปแล้วนะครับในบล็อกเรื่อง เตรียมความพร้อมก่อนปลูก: ล้างราก เมื่อไรดี ทีนี้เมื่อเราผึ่งต้นไม้จนแผลแห้งดีแล้ว ต้นไม้ของเราก็พร้อมที่จะย้ายเข้าบ้านใหม่แล้วละครับ

เอาละครับ เริ่มกันเลยดีกว่า ขั้นตอนแรกก็คือการเตรียมวัสดุรองก้นกระถางครับ อันนี้อาจจะฟังดูไม่น่าตื่นเต้นเท่าไร บางคนก็อาจจะคิดว่ารองก้นไปแค่เพื่อให้กันดินปลูกไม่ไหลรั่วออกทางก้นกระถางง่ายเกินไป แต่จริงๆแล้วการรองก้นกระถางมีความสำคัญมากๆเลยนะครับ เพราะว่าวัสดุรองก้นกระถางพวกนี้ละ ที่จะช่วยเพิ่มการระบายน้ำและอากาศให้กับรากต้นไม้ ซึ่งเป็นเรื่องสำคัญ เป็นตัวกำหนดว่าต้นไม้จะงามไม่งาม จะอยู่หรือจะไปกันเลยทีเดียวนะครับ!!! นอกจากนี้ วัสดุรองก้นพวกนี้ ยังช่วยปรับปริมาณดินในกระถาง ให้พอเหมาะกับขนาดของระบบรากของต้นไม้ได้ด้วยครับ คือถ้าต้นไม้ต้นใหญ่ แต่รากมีจึ๋งเดียว เช่นกรณีไม้ชำหน่อทั้งหลาย เราก็รองก้นให้เยอะๆหน่อย เพื่อให้ต้นไม้ไม่แฉะเกินไปครับ ซึ่งตรงนี้ ถ้าไม่มีการรองก้นเลย ต้นไม้จะเสี่ยงต่อการรากเน่ามากเลยครับ

วัสดุรองก้นที่นิยมใช้กันก็มีหลายแบบ จะขอพูดถึงแต่ละชนิดเอาแบบเจาะลึกถึงลูกถึงคนกันไปเลยครับ จะให้ดาวด้วย สูงสุดที่ 5 ดาวคือเยี่ยมทึ่สุดครับ

กาบมะพร้าวสับ **

ภาพจาก http://www.jjthai.net/products/10101

อันนี้ก็ตามชื่อเลยครับ กาบมะพร้าวสับมีข้อดีคือ ถูก หาซื้อได้ง่าย และน้ำหนักเบาครับ ซื้อได้ปริมาณมากๆ ขนย้ายสบายเลย แต่ในความเห็นผม กาบมะพร้าวมีข้อเสียใหญ่ๆอยู่ครับ คือ

1. กาบมะพร้าวจะค่อนข้างอุ้มน้ำได้ดีกว่าวัสดุรองก้นอื่น ไม่เหมาะกับไม้ที่ต้องการความแห้ง-โปร่งสูง เช่น Ariocarpus และ Lophophora แต่ในทางกลับกัน ต้นไม้ที่ชอบความชื้นมากหน่อย อย่างกลุ่ม Echinopsis, Lobivia และ กลุ่มกุหลาบหิน ก็จะชอบกาบมะพร้าวครับ

2. อายุการใช้งานต่ำ เพราะกาบมะพร้าวเป็นสารอินทรีย์ เมื่อใช้ไปปีสองปีเขาก็จะสลายตัว ทำให้จับตัวกันแน่น ไม่ช่วยอะไรเรื่องความโปร่งอีกต่อไปครับ

3. เพลี้ยแป้งชอบมากกกกก  อาจจะต้องใช้ยาฆ่าแมลงคุมเยอะหน่อยครับ

4. มียาง กรณีเลี้ยงไม้บนพื้นผิวที่ต้องรักษาความสะอาดเป็นพิเศษ เช่นในห้องนอน บนพื้นพรม บนพื้นกระเบื้องสวยๆ เมื่อน้ำรดต้นไม้ไหลซึมออกจากก้นกระถาง ก็จะมีน้ำยางติดมาด้วย และจะทิ้งคราบไม่ค่อยสวยงามไว้ครับ

โดยรวมแล้วทำให้ผมไม่ค่อยนิยมใช้กาบมะพร้าวรองก้นเท่าไร ให้สองดาวครับ ถ้าจะมีใช้บ้างก็คือจะใช้รองก้นพวกตอต่างๆเพื่อการขยายพันธุ์ เช่นตอสามเหลี่ยม ตอสามเหลี่ยมลูกผสม และตอ Pereskiopsis ครับ ตอสามชนิดนี้ชอบน้ำเยอะ และเราก็เดี๋ยวตัดใช้ เดี๋ยวตัดชำอยู่แล้ว ดังนั้นเขาเหมาะกับกาบมะพร้าวมากครับ

ถ่านชิ้นเล็กๆ ****

ภาพจาก http://www.be2hand.com/950504

อันนี้ก็คือถ่านไม้ที่แม่ค้าส้มตำเอาไว้จุดไฟย่างไก่นั่นละครับ ถ้าชิ้นเล็กๆไม่มี ก็ซื้อชิ้นใหญ่มา หาค้อนอันเหมาะๆมือซักอัน แล้วก็ทุบๆๆๆๆ หลังจากนั้นกอบเอาแต่ชิ้นขนาดพอใช้ หรือจะร่อนเอาผงๆฝุ่นๆออก เท่านี้ก็ได้สิ่งที่ต้องการแล้วครับ (สาวๆก็จะได้ออกกำลัง กระชับต้นแขนด้วยนะเอ้อ) ถ่านนี่เรียกได้ว่าเป็นวัสดุรองก้นที่ผมชอบที่สุดเลยละครับ มีข้อดีก็คือราคาถูก หาได้ง่าย น้ำหนักเบา และเสื่อมสลายตัวช้ากว่ากาบมะพร้าวมาก ถ่านพวกนี้อุ้มน้ำได้บ้าง แต่น้อยกว่ากาบมะพร้าวเยอะเลยละครับ ทำให้ใช้ได้กับต้นไม้หลายชนิด ผมใช้กับไม้แทบทุกชนิด เช่น Astrophytum, Coryphantha, Mammillaria, Ferocactus, Gymnocalycium etc. รวมถึงไม้ต่อตอต่างๆครับ ให้สี่ดาวเลยครับ (หักไป 1 ดาวเพราะต้องตำต้องทุบกันเนี่ยละครับ ทุบมากๆก็ปวดหลังได้นะครับ)

เกร็ดเล็กเกร็ดน้อย: การร่อนถ่านอาจจะฟังดูเหมือนเป็นเรื่องใหญ่ ต้องใช้อุปกรณ์เฉพาะ แต่จริงๆแล้วเราสามารถร่อนถ่าน หรือวัสดุรองก้นอื่นๆได้ง่ายๆด้วยการเอาใส่กระถางที่เราจะปลูก แล้วก็เขย่าๆครับ  เพียงแค่นี้พวกฝุ่นผง หรือวัสดุรองก้นชิ้นเล็กๆที่เราไม่ต้องการก็จะหลุดออกไปตามรูกระถางเองครับ สะดวกใช่ไหมล่า

หินภูเขาไฟ *****

ภาพจาก http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=orchid-life

ภาษาอังกฤษเขาเรียก Pumice ไทยเราเรียกหินพัมมิส หรือภูไมท์ครับ (เสียง -ce ทำไมไทยเราเขียนเป็น - ท์ ไปได้ก็ไม่รู้นะครับ) ก็คือหินพัมมิสอันเดียวกับที่พวกเราหลายคนเคยเรียนกันในวิชาวิทยาศาสตร์นั่นละครับ อันนี้เป็นวัสดุรองก้นในระดับพรีเมี่ยมครับ ผมให้ห้าดาวเลย ข้อดีคือ ไม่เสื่อมสลายตัว (เพราะเขาคือหินเลยนะครับ) อายุการใช้งานนานมาก มีรูพรุนในเนื้อหินสูง ทำให้ระบายอากาศได้ดีมาก แถมยังให้ธาตุอาหารกับต้นไม้ได้ด้วย ข้อเสีย คือน้ำหนักเยอะกว่าวัสดุอื่นๆ ซื้อแล้วขนลำบากครับ และราคาสูงกว่าวัสดุอื่น ผมจะเก็บหินภูเขาไฟไว้ใช้กับไม้ที่ต้องการความแห้งมากๆ เช่น Ariocarpus, Lophophora, Copiapoa และ Mammillaria บางชนิด ไม้ที่ราคาสูง หรือไม้ที่รักเป็นพิเศษครับ

เกร็ดเล็กเกร็ดน้อย: วิธีการสังเกตไม้ที่ต้องการความแห้งสูงวิธีหนึ่ง คือไม้ที่รากเป็นโขดครับ การที่พวกนี้พยายามเก็บน้ำในทุกส่วน คือทั้งรากทั้งต้น แสดงว่าเขามีการปรับตัวเข้ากับความแห้งแล้งได้เหนือกว่ากระบองเพชรชนิดอื่นที่เก็บน้ำในลำต้นอย่างเดียวไปอีกเสต็ปหนึ่ง นั่นทำให้ไม้พวกนี้มีความต้องการน้ำน้อยกว่ากระบองเพชรทั่วๆไปครับ ดังนั้นการเลี้ยงไม้พวกนี้ ต้องระมัดระวังเรื่องน้ำมากเป็นพิเศษ วัสดุปลูกทั้งหมดต้องโปร่ง ระบายน้ำดีเยี่ยม เปียกมากไปต้นเขาอาจจะปริแตกได้ หรืออาจจะรากเน่าตาย พวกนี้แห้งไว้ก่อนเป็นดีครับ ไว้วันไหนถ้ามีโอกาส ผมจะลองเขียนเกี่ยวกับวิธีการเดานิสัยใจคอต้นไม้จากลักษณะของต้นไม้เองไว้ให้พวกเราได้ลองเอาไปเดากันดูนะครับ

ต่อมาจะขอพูดถึงวัสดุรองก้นอื่นๆ ซึ่งเป็นที่นิยมน้อยกว่าครับ

เม็ดโฟม ***

โฟมตัวหนอน ภาพจาก http://www.patana-sk.com/product.detail_855093_th_4278808#

จะเป็นโฟมกลมๆ หรือโฟมตัวหนอนที่เขาใช้ใส่กล่องพัสดุเพื่อกันกระแทกก็ใช้ได้ทั้งนั้น แต่ถ้าเป็นโฟมกลม ควรเลือกให้เม็ดใหญ่หน่อยครับ เพื่อที่เวลาใส่ดินใส่ต้นไม้แล้วเขาจะไม่อัดตัวกันแน่นจนเกินไป โฟมมีข้อดี คือน้ำหนักเบา ไม่สลายตัว ไม่เป็นที่อยู่ของแมลง และไม่อุ้มน้ำเลยครับ ทำให้ดินจะแห้งไวมาก อาจจะต้องรดน้ำกันบ่อยหน่อย แต่โดยส่วนตัวแล้วผมไม่ค่อยชอบเท่าไรครับ เพราะมันให้ความรู้สึกไม่เป็นธรรมชาติ แต่เป็นอีก 1 ทางเลือกที่ดีครับ ผมจะใช้เฉพาะในกรณีหาถ่านหรือหินภูเขาไฟไม่ได้ ให้สามดาวครับผม

กรวดใหญ่ๆ *

ภาพจาก http://www.thaipromote.com/picture.php?picture=5d098345e9bf6c2ece80e1510f930d9b.jpg&p_id=1742322

ก็อย่างเช่นพวกกรวดที่เขาใช้ผสมปูน หรือที่เราเห็นกันตามรางรถไฟนะครับ พวกนี้มีข้อดีคือ ไม่สลายตัว ไม่อุ้มน้ำ มีการระบายน้ำและอากาศที่ดี แต่มีข้อเสียคือหนักมากครับ ถ้าต้องไปซื้อไกลๆมาใช้นี่ก็ไม่ไหว พอรองก้นแล้วก็จะพาลทำให้กระถางหนักไปด้วยครับ ยกไปไหนมาไหนไม่สะดวก ให้ดาวเดียวครับ

อิฐแดงทุบ

อิฐมอญ ภาพจาก http://www.it-angthong.com/brick.html#

คืออิฐแดง หรืออิฐมอญที่ใช้ก่อกำแพงน่ะนะครับ พวกนี้ถ้าเอามาทุบๆ ก็ใช้เป็นวัสดุรองได้เหมือนกันครับ แต่ผมไม่แนะนำเลย เพราะว่าพวกนี้เดิมทีก็คือดินที่เขาเอาไปเผาจนแข็งตัวเป็นก้อนนะครับ ทำให้พวกนี้จะมีฝุ่นผงอนุภาคเล็กๆเยอะมาก และฝุ่นพวกนี้นะครับ พอโดนน้ำก็จะกลายสภาพเป็นอะไรที่คล้ายๆโคลนครับ แล้วเขาก็จะเข้าไปอุดตันทางระบายน้ำระบายอากาศในดิน ทำให้เมื่อใช้ไปนานๆการระบายน้ำและอากาศจะแย่ลงเรื่อยๆ ดังนั้นถ้าจำเป็นต้องใช้จริงๆ แนะนำว่าให้ร่อนเอาผงๆฝุ่นๆออกก่อนนะครับ นอกจากนั้น ถ้าคุณเคยบ่นว่าทุบถ่านเมื่อยนะครับ ทุบอิฐมอญนี่โหดกว่าเยอะเลยละครับ

เอาละครับ เท่านี้เราก็รู้จัก และสามารถเลือกวัสดุรองก้นกระถางให้เหมาะกับความสะดวกของเรา และชนิดต้นไม้ได้แล้วนะครับ ตอนต่อไปผมจะเล่าเกี่ยวกับการเตรียมดินปลูกครับ จะพูดถึงส่วนผสมสูตรดินที่ผมใช้อยู่ด้วยละเอ้อ ท่านไหนที่สนใจอย่าพลาดนะครับ